做工á人台語工作室 Chò Kang á Lâng Tâi-gí Kang-chok-sek

【英國Gín-á古】3支羽毛下集︱The Three Feathers Part 2 原作︱Flora Annie Steel 翻譯︱蔡逸民 BuLuhSuh／柯王炳勳 Bí-leng 講古／配樂︱陳曉怡 Niau-tāu 人聲編輯／校對︱柯王炳勳 Bí-leng 字幕︱林于真 A-chin 圖︱AI製圖 影片︱陳姿樺 Ko͘-chiáu 完整ê英文／漢羅／POJ對照文稿khǹg ti官方網站：https://cho-kang-a-lang.github.io/ 漢羅全文： E暗到--ah，chŏ͘-gín-á kā錢用圍身裙tau--leh，to̍h tī伊beh peh樓梯--起-lih ê時，伊hiông-hiông停落來講：「Ah！Ē害！我koh kā衫phi tī索á頂neh。你小等--1-ē，我去ka收--入-來。」 駛馬車--ê ûn-ná是1 ê kài有禮數ê人，só͘-pái伊to̍h sûi ìn講：「我去to̍h好，e暗hiah冷，風koh透，你ē寒--tio̍h-lah。」 Sòa--lòe駛馬車--ê to̍h行--出-去-ah，cha-bó͘ gín-á to̍h kā伊ê羽毛the̍h--出-來，講：「藉我ê真愛心肝頭ê chit 3支羽毛，望hit kóa衫hō͘風搧kah四界飛直透到天光，mā望駛馬車ê先生無法度kā衫khioh ho͘好勢，雙手koh ài一直無閒teh khioh衫。」 話講soah，伊to̍h tiām-tiām-á去眠床睏，因為sòa--落-來ē án-nóa伊to知知--leh。有影tāi-chì kah伊所料--ê kāng款。駛馬車ê先生m̄-bat有1暝親像án-ne，tâm-lok-lok ê衫tī伊耳khang邊iāⁿ-iāⁿ hàiⁿ烏白搧，床巾，被單kā伊捆kah ná肉粽，害伊poa̍h倒，面巾同齊時koh tī hia sut伊ê脚sut無停。Sui-bóng伊kui身軀疼了了，mā是to̍h án-ne繼續到天光。駛馬車--ê siān-tauh-tauh koh憂頭結面，m̄-koh伊連爬去伊ê眠床to bē-sái，因為伊to̍h koh飼伊ê馬食料lim水！伊驚á ē hông笑，mā激tiām-tiām啥to無講。Chit ê súi koh khiáu ê洗衫女工，kā 40鎊khǹg去kheh-á--ni̍h，kah hit 70鎊收做夥，koh來to̍h歡歡喜喜繼續khang-khòe。Koh過1-chām-á了後，in hia有1 ê cha-po͘使用人，伊是1 ê古意ê少年á，mā去saⁿh tio̍h hit ê洗衫女工。伊經過洗衫間ê時，想beh koh ke gió 1-ē-á伊思慕ê人，to̍h ùi鎖匙khang ka偷看，soah看tio̍h伊坐tī椅á頂teh曲脚，衫已經摺好熨好勢，ka-tī飛去桌á頂。 少年á看1-ē心內實在真苦惱，só͘-pái伊to̍h去chhōe主人，去kā伊儉ê錢全部領--出-來，接sòa to̍h去chhōe chŏ͘-gín-á，講，nā是chŏ͘-gín-á無同意beh嫁--伊，伊to̍h一定ài kā伊所看--tio̍h-ê，照實講hō͘女主人知。 少年á講：「你看！我一直tòe tī主人身軀邊，有khiām 1 kóa錢，你mā tī chia chiah久--ah，一定mā有khiām--kóa，咱ē-tàng kā咱2 ê khiām--ê kap做夥，to̍h thèng好ē-tàng起家，a̍h是講，你想beh繼續tī chia做khang-khòe mā在你。」 總是chŏ͘-gín-á有試過beh hō͘伊放棄chit lō想法，m̄-koh伊實在有夠堅持，路尾，chŏ͘-gín-á講： 「Jiàm-suh！親愛--ê，去地下室kā我the̍h kóa不懶池酒來，你害我心koân心kē jû-chháng-chháng！」Tī Jiàm-suh離開了後，伊to̍h kā伊hit 3支羽毛the̍h--出-來，講：「藉我ê真愛心肝頭ê chit 3支羽毛，望Jiàm-suh無法度好勢á kā不懶池酒倒--出-來，kan-na ē-tàng倒落去伊ka-tī ê嚨喉khang。」 Hèⁿ！Án-chóaⁿ講án-chóaⁿ siàⁿ。不管Jiàm-suh khah án-chóaⁿ試，to̍h是無法度kā不懶池酒倒入去玻璃au-á，酒chiah滴幾滴á入去au-á內，to̍h koh ē順伊ê手流--出-來，來to̍h滴lŏe土脚。To̍h án-ne一直餾，直直到伊thiám kah感覺ka-tī mā需要sip--1-kóa，to̍h kā au-á內hit 1-sut-á lim--lòe，koh接lŏe試，結果mā是無khah好。Só͘-pái，伊to̍h koh lim 1嘴á-kiáⁿ，試，koh試，hē性命ka試，直直到伊變kah má-se-má-se。好死m̄死，主人tī chit時落來到地下室，伊1-ē看，to̍h sûi知影是án-chóaⁿ ē一直鼻tio̍h不懶池酒ê味！ Jiàm-suh chit ê使用人是老實koh條直，só͘-pái伊to̍h照實kā主人講，伊 --落-來是為tio̍h beh thîn kóa不懶池酒hō͘ hit ê感覺無爽快ê洗衫女工，m̄-koh伊ê手一直chhoah thîn bē好勢，to̍h倒ùi土脚，結果土脚ê酒味chhèng--起-來，害伊頭殼gông-chhia-chhia。 「Bē輸是真--ê-leh！」主人講soah，Jiàm-suh to̍h ho͘ kòng kah悽慘oe-oe。 Sòa--lòe，主人to̍h去chhōe女主人，也to̍h是in bó͘，講：「Kā你hit ê洗衫女工辭辭--leh-lah。我ê下脚手人ta̍k ê to出tāi-chì。In kā寄tī我chia ê錢lóng the̍h-the̍h--去，to̍h親像in beh chhōa-bó͘ án-ne，m̄-koh soah lóng無人離開lán chia，我teh想，to̍h是hit ê chŏ͘-gín-á leh歹鬼chhōa頭。」 M̄-koh in bó͘無ài聽伊講洗衫女工ê不是，伊to chit間厝宅內siāng好ê使用人ā，比in其他--ê總tàu-tàu--leh koh khah有價值，m̄ tio̍h--ê一定是主人伊ê hit kóa使用人。In ang-á-bó͘ to̍h án-ne冤--起-來，m̄-koh路尾主人lo̍h軟--ah。自án-ne了後，tāi-chì to̍h平靜--落-來-ah，因為女主人有kā chŏ͘-gín-á吩咐講，ài khah bih鬚--leh，ah in hit kóa cha-po͘人驚á ē hō͘其他ê使用人笑，mā無人ē kā發生ê tāi-chì講--出-來。 日子to̍h án-ne平平順順，一直到有1工，主人tng beh坐車出門，馬車to̍h停tī門口，使用人kā車門開--開hōaⁿ--leh，管家mā chhoân便便khiā tī gîm-á。To̍h tī chit時，ioh看是siáng ùi庭--ni̍h行--過？To̍h是hit ê洗衫女工！伊kng 1大籃á清氣衫，看--起-來是hiah-nī活潑koh hiah-nī顯目。Jiàm-suh，也to̍h是hit ê使用人1-ē看--tio̍h to̍h擋bē-tiâu，大聲吼--出-來。伊講： 「伊是1 ê惡毒ê cha-bó͘，kā我khiām ê錢the̍h了了--無打緊，koh害我去hông電kah金sih-sih。」 Sòa--lòe，駛馬車--ê心肝mā lia̍h坦橫，講：「Kám án-ne？你he kah伊對我所做--ê根本to差天差地。」伊 to̍h khiā--起-來，kā hit暗hō͘ tâm-lok-lok ê衫chau-that，koh有舞kui暝，bē輸天lóng bē光ê恐怖tāi lóng總講--出-來。來to̍h換khiā tī gîm-á ê管家bē直--ah，伊氣kah kiông-kiông beh爆炸，擋bē tiâu mā是kā百葉窗khi-khi-kho̍k-kho̍k lòng kui暝ê tāi-chì講--出-來。 Koh講：「其中1塊窗á枋，koh去khà tio̍h我ê鼻á！」 3 ê人kā ta̍k人ê悽慘tāi聽soah，to̍h恬靜--落-來，in lóng同意講，聽候主人--出-來，to̍h beh kā chia ê tāi-chì lóng講ho͘知，beh hō͘ chit ê cha-bó͘ giat-áu chhia糞斗。Hit ê洗衫女工ê耳khang ûn-ná chiâⁿ利，早to̍h停脚tī門後teh偷聽，伊了解狀況了後，知影to̍h ài做kóa啥chiah thang kā tāi-chì擋tiām，só͘-pái伊to̍h kā伊ê 3支羽毛the̍h--出-來，講：「藉我ê真愛心肝頭ê chit 3支羽毛，望in 3 ê去比phēng看siáng受苦siāng傷重，路尾冤kah lak落去水池á--ni̍h，創kah kui身軀tâm-kô͘-kô͘。」 來ā，話chiah tú講soah niâ，in 3 ê cha-po͘人to̍h開始冤講，siáng siāng悽慘落魄，sòa--lòe Jiàm-suh to̍h雄雄出手kā大箍把ê管家mau--lòe，phah kah伊目睭烏青激血，koh來hit ê肥管家kā Jiàm-suh hap落去土脚，hē性命ka cheng，ah駛車--ê mā無teh閒，ùi駕駛座peh--出-來，對in其他2 ê siòng準to̍h悽慘á phah，洗衫女工是tī邊--á笑kah嘴á li̍h-sai-sai。 Chit時主人出--來-ah，m̄-koh無人想beh先聽別人講，kan-kan-á想beh先kā ka-tī ê tāi-chì講hō͘主人聽，só͘-pái，koh開始sio-phah，e-e-kheh-kheh做1夥，cheng來cheng去phah bē soah，siōng尾，3 ê人lóng e-e-sak-sak chhia落去水池á--ni̍h，創kah kui身軀tâm-lok-lok。 主人to̍h問chŏ͘-gín-á到底是án-chóaⁿ ē創kah án-ne，chŏ͘-gín-á ìn講： 「因為我無beh嫁--in，in to̍h lóng beh編1 kóa對我不利ê話，1 ê講伊ê故事siāng好，1 ê講伊ê故事siāng有效，in to̍h為tio̍h tó 1 ê故事siāng ē hō͘我出tāi-chì teh hoe bē soah。M̄-koh chit-má in lóng受tio̍h報應--ah，tāi-chì到chia soah to̍h ē-sái。」 Koh來，主人to̍h行去in bó͘ ê面頭前講：「你講了無m̄ tio̍h。你hit ê洗衫女工是1 ê真khiáu ê chŏ͘-gín-á。」 Sòa--lòe，管家，駛車--ê hâm Jiàm-suh，kan-na ē-tàng見笑面見笑面kā嘴that--leh，siáⁿ to bē-tàng做。洗衫--ê koh來to̍h一直lóng盡本份kā伊ê khang-khòe做kah好勢好勢，無koh有啥新ê是非。 Koh來，7冬koh過1工ê時間到--ah，chit 1日駛le̍k金ê氣派馬車來到門脚口--ê是siáng？正正是伊ê鳥á-ang，伊已經koh變做緣投ê少年家。伊beh kā洗衫女工chhōa--走，hō͘伊koh再1遍做伊ê bó͘，主人kah女主人lóng為伊ê好運感覺真歡喜，in命令所有其他ê使用人tī gîm-á列隊kā伊祝福。來伊經過管家ê seng-khu邊ê時，kā 1 ê內底té 70鎊ê袋á chiⁿ teh管家ê手--ni̍h，嘴甜but-but講：「Che是beh補償你去關百葉窗。」 伊經過駛車--ê ê時，kā 1 ê內底té 40鎊ê袋á chiⁿ teh駛車--ê ê手--ni̍h，講：「Che是beh報賞你kă tàu收衫。」M̄-koh伊經過hit ê cha-po͘使用人ê時，hō͘伊1 ê內底té 100鎊ê袋á，笑hai-hai講：「Che是beh答謝你hit杯一直無斟--來ê不懶池酒！」 路尾，伊to̍h kah伊ê緣投á ang做夥駛車離開，去過in幸福快樂ê日子--ah。 【Eng-kok Gín-á-kó͘】3-Ki Ú-mn̂g Hā-chi̍p︱The Three Feathers Part 2 Goân-chok: Flora Annie Steel Hoan-e̍k: Chhòa It-bîn / KoaÔng Péng-hun Kóng-kó͘ / Phòe-ga̍k: Tân Hiáu-î Lâng-siaⁿ Phian-chip / Kàu-tùi: KoaÔng Péng-hun Jī-bō͘: Lîm Û-chin Tô͘: AI Chè-tô͘ Iáⁿ-phìⁿ: Tân Chu-hôa Oân-chéng ê Eng-bûn, Hàn-lô, POJ tùi-chiàu bûn-kó khǹg tī koaⁿ-hong bāng-chām: https://cho- kang-a-lang.github.io/ POJ choân-bûn: E-àm kàu--ah, chŏ͘-gín-á kā chîⁿ iōng ûi-sin-kûn tau--leh, to̍h tī i beh peh lâu-thui--khí-lih ê sî, i hiông-hiông thêng lo̍h-lâi kóng: “Ah! Ē hāi! Góa koh kā saⁿ phi tī soh-á téng neh. Lí sió-tán--1-ē, góa khì ka siu--ji̍p-lâi.” Sái-bé-chhia--ê ûn-ná sī 1 ê kài ū lé-sò͘ ê lâng, só͘-pái i to̍h sûi ìn kóng: “Góa khì to̍h hó, e-àm hiah léng, hong koh thàu, lí ē kôaⁿ--tio̍h-lah.” Sòa--lòe sái-bé-chhia--ê to̍h kiâⁿ--chhut-khì-ah, cha-bó͘ gín-á to̍h kā i ê ú-mn̂g the̍h--chhut-lâi, kóng: “Chià góa ê chin-ài sim-koaⁿ-thâu ê chit 3 ki ú-mn̂g, bāng hit kóa saⁿ hō͘ hong siàn kah sì-kè poe ti̍t-thàu kàu thiⁿ-kng, mā bāng sái bé-chhia ê sian-siⁿ bô-hoat-to͘ kā saⁿ khioh ho͘ hó-sè, siang-chhiú koh ài it-ti̍t bô-êng teh khioh saⁿ.” Ōe kóng soah, i to̍h tiām-tiām-á khì bîn-chhn̂g khùn, in-ūi sòa--lo̍h-lâi ē án-nóa i to chai-chai--leh. Ū-iáⁿ tāi-chì kah i só͘ liāu--ê kāng-khoán. Sái bé-chhia ê sian-siⁿ m̄-bat ū 1 mê chhin-chhiūⁿ án-ne, tâm-lok-lok ê saⁿ tī i hī-khang piⁿ iāⁿ-iāⁿ hàiⁿ o͘-pe̍h siàn, chhn̂g-kin, phōe-toaⁿ kā i khún kah ná bah-chàng, hāi i poa̍h-tó, bīn-kin tâng-chê-sî koh tī hia sut i ê kha sut bô thêng. Sui-bóng i kui seng-khu thiàⁿ liáu-liáu, mā sī to̍h án-ne kè-sio̍k kàu thiⁿ-kng. Sái-bé-chhia--ê siān-tauh-tauh koh iu-thâu-kat-bīn, m̄-koh i liân pê khì i ê bîn-chhn̂g to bē-sái, in-ūi i to̍h koh chhī i ê bé chia̍h liāu lim chúi! I kiaⁿ-á ē hông chhiò, mā kek tiām-tiām siáⁿ to bô kóng. Chit ê súi koh khiáu ê sé-saⁿ lú-kang, kā 40 pōng khǹg khì kheh-á--ni̍h, kah hit 70 pōng siu chò-hóe, koh-lâi to̍h hoaⁿ-hoaⁿ-hí-hí kè-sio̍k khang-khòe. Koh kòe 1-chām-á liáu-āu, in hia ū 1 ê cha-po͘ sú-iōng-lâng, i sī 1 ê kó͘-ì ê siàu-liân-á, mā khì saⁿh tio̍h hit ê sé-saⁿ lú-kang. I keng-kòe sé-saⁿ-keng ê sî, siūⁿ-beh koh ke gió 1-ē-á i su-bō͘ ê lâng, to̍h ùi só-sî-khang ka thau khòaⁿ, soah khòaⁿ tio̍h i chē tī í-á téng teh khiau-kha, saⁿ í-keng chih hó ut hó-sè, ka-tī poe khì toh-á téng. Siàu-liân-á khòaⁿ 1-ē sim-lāi si̍t-chāi chin khó͘-náu, só͘-pái i to̍h khì chhōe chú-lâng, khì kā i khiām ê chîⁿ choân-pō͘ niá--chhut-lâi, chiap-sòa to̍h khì chhōe chŏ͘-gín-á, kóng, nā sī chŏ͘-gín-á bô tông-ì beh kè--i, i to̍h it-tēng ài kā i só͘ khòaⁿ--tio̍h-ê, chiàu-si̍t kóng hō͘ lú-chú-lâng chai. Siàu-liân-á kóng: “Lí khòaⁿ! Góa it-ti̍t tòe tī chú-lâng seng-khu piⁿ, ū khiām 1 kóa chîⁿ, lí mā tī chia chiah kú--ah, it-tēng mā ū khiām--kóa, lán ē-tàng kā lán 2 ê khiām--ê kap chò-hóe, to̍h thèng-hó ē-tàng khí-ke, a̍h sī kóng, lí siūⁿ beh kè-sio̍k tī chia chò khang-khòe mā chāi lí.” Chóng-sī chŏ͘-gín-á ū chhì kòe beh hō͘ i hòng-khì chit lō siūⁿ-hoat, m̄-koh i si̍t-chāi ū-kàu kian-chhî, lō͘-bóe, chŏ͘-gín-á kóng: “Jiàm-suh! Chhin-ài--ê, khì tē-hā-sek kā góa the̍h kóa put-lán-tî-chiú lâi, lí hāi góa sim-koân-sim-kē jû-chháng-chháng!” Tī Jiàm-suh lī-khui liáu-āu, i to̍h kā i hit 3-ki ú-mn̂g the̍h--chhut-lâi, kóng: “Chià góa ê chin-ài sim-koaⁿ-thâu ê chit 3-ki ú-mn̂g, bāng Jiàm-suh bô-hoat-tō͘ hó-sè-á kā Put-lán-tî chiú tò--chhut-lâi, kan-na ē-tàng tò lo̍h-khì i ka-tī ê nâu-âu khang.” Hèⁿ! Án-chóaⁿ kóng án-chóaⁿ siàⁿ. Put-koán Jiàm-suh khah án-chóaⁿ chhì, to̍h sī bô-hoat-to͘ kā put-lán-tî-chiú tò ji̍p-khì po-lê au-á, chiú chiah tih kúi-tih-á ji̍p-khì au-á lāi, to̍h koh ē sūn i ê chhiú lâu--chhut-lâi, lâi to̍h tih lŏe thô͘-kha. To̍h án-ne it-ti̍t liū, ti̍t-ti̍t kàu i thiám kah kám-kak ka-tī mā su-iàu sip--1-kóa, to̍h kā au-á lāi hit 1-sut-á lim--lòe, koh chiap lŏe chhì, kiat-kó mā sī bô khah hó. Só͘-pái, i to̍h koh lim 1-chhùi-á-kiáⁿ, chhì, koh chhì, hē sìⁿ-miā ka chhì, ti̍t-ti̍t kàu i piàn kah má-se-má-se. Hó-sí m̄-sí, chú-lâng tī chit-sî lo̍h-lâi kàu tē-hā-sek, i 1-ē khòaⁿ, to̍h sûi chai-iáⁿ sī án-chóaⁿ ē it-ti̍t phīⁿ tio̍h put-lán-tî-chiú ê bī! Jiàm-suh chit ê sú-iōng-lâng sī láu-si̍t koh tiâu-ti̍t, só͘-pái i to̍h chiàu-si̍t kā chú-lâng kóng, i --lo̍h-lâi sī ūi-tio̍h beh thîn kóa put-lán-tî-chiú ho͘ hit ê kám-kak bô sóng-khòai ê sé-saⁿ lú-kang, m̄-koh i ê chhiú it-ti̍t chhoah thîn bē hó-sè, to̍h tò ùi thô͘-kha, kiat-kó thô͘-kha ê chiú-bī chhèng--khí-lâi, hāi i thâu-khak gông-chhia-chhia. “Bē-su sī chin--ê-leh!” Chú-lâng kóng soah, Jiàm-suh to̍h ho͘ kòng kah chhi-chhám oe-oe. Sòa--lòe, chú-lâng to̍h khì chhōe lú-chú-lâng, iā to̍h sī in bó͘, kóng: “Kā lí hit ê sé-saⁿ lú-kang sî-sî--leh-lah. Góa ê ē-kha-chhiú-lâng ta̍k ê to chhut-tāi-chì. In kā kià tī góa chia ê chîⁿ lóng the̍h-the̍h--khì, to̍h chhin-chhiūⁿ in beh chhōa-bó͘ án-ne, m̄-koh soah lóng bô lâng lī-khui lán chia, góa teh siūⁿ, to̍h sī hit ê chŏ͘-gín-á leh pháiⁿ-kúi chhōa-thâu.” M̄-koh in bó͘ bô-ài thiaⁿ i kóng sé-saⁿ lú-kang ê put-sī, i to chit keng chhù-the̍h lāi siāng hó ê sú-iōng-lâng ā, pí in kî-tha--ê chóng tàu-tàu--leh koh khah ū kè-ta̍t, m̄ tio̍h--ê it-tēng sī chú-lâng i ê hit kóa sú-iōng-lâng. In ang-á-bó͘ to̍h án-ne oan--khí-lâi, m̄-koh lō͘-bóe chú-lâng lo̍h-nńg--ah. Chū án-ne liáu-āu, tāi-chì to̍h pêng-chēng--lo̍h-lâi-ah, in-ūi lú-chú-lâng ū kā chŏ͘-gín-á hoan-hù kóng, ài khah bih-chhiu--leh, ah in hit kóa cha-po͘ lâng kiaⁿ-á ē hō͘ kî-tha ê sú-iōng-lâng chhiò, mā bô-lâng ē kā hoat-seng ê tāi-chì kóng--chhut-lâi. Ji̍t-chí to̍h án-ne pêng-pêng-sūn-sūn, it-ti̍t kàu ū 1 kang, chú-lâng tng beh chē-chhia chhut-mn̂g, bé-chhia to̍h thêng tī mn̂g-kháu, sú-iōng-lâng kā chhia-mn̂g khui--khui hōaⁿ--leh, koán-ke mā chhoân piān-piān khiā tī gîm-á. To̍h tī chit sî, ioh khòaⁿ sī siáng ùi tiâⁿ--ni̍h kiâⁿ--kòe? To̍h sī hit ê sé-saⁿ lú-kang! I kng 1-tōa-nâ-á chheng-khì saⁿ, khòaⁿ--khí-lâi sī hiah-nī oa̍h-phoat koh hiah-nī hiáⁿ-ba̍k. Jiàm-suh, iā to̍h sī hit ê sú-iōng-lâng 1-ē khòaⁿ--tio̍h to̍h tòng bē-tiâu, tōa-siaⁿ háu--chhut-lâi. I kóng: “I sī 1 ê ok-to̍k ê cha-bó͘, kā góa khiām ê chîⁿ the̍h liáu-liáu--bô-táⁿ-kín, koh hāi góa khì hông tiān kah kim-sih-sih.” Sòa--lòe, sái-bé-chhia--ê sim-koaⁿ mā lia̍h thán-hoâiⁿ, kóng: “Kám án-ne? Lí he kah i tùi góa só͘ chò--ê kin-pún to chha-thiⁿ-chha-tē.” I to̍h khiā--khí-lâi, kā hit àm hō͘ tâm-lok-lok ê saⁿ chau-that, koh ū bú kui-mê, bē-su thiⁿ lóng bē kng ê khióng-pò͘ tāi lóng-chóng kóng--chhut-lâi. Lâi to̍h ōaⁿ khiā tī gîm-á ê koán-ke bē-ti̍t--ah, i khì kah kiông-kiông beh po̍k-chà, tòng bē tiâu mā sī kā pah-hio̍h-thang khi-khi-kho̍k-kho̍k lòng kui-mê ê tāi-chì kóng--chhut-lâi. Koh kóng: “Kî-tiong 1 tè thang-á-pang, koh khì khà tio̍h góa ê phīⁿ-á!” 3 ê lâng kā ta̍k-lâng ê chhi-chhám tāi thiaⁿ soah, to̍h tiām-chēng--lo̍h-lâi, in lóng tông-ì kóng, thèng-hāu chú-lâng--chhut-lâi, to̍h beh kā chia ê tāi-chì lóng kóng ho͘ chai, beh hō͘ chit ê cha-bó͘ giat-áu chhia-pùn-táu. Hit ê sé-saⁿ lú-kang ê hī-khang ûn-ná chiâⁿ lāi, chá to̍h thêng-kha tī mn̂g-āu teh thau-thiaⁿ, i liáu-kái chōng-hóng liáu-āu, chai-iáⁿ to̍h ài chò kóa siáⁿ chiah thang kā tāi-chì tòng tiām, só͘-pái i to̍h kā i ê 3 ki ú-mn̂g the̍h--chhut-lâi, kóng: “Chià góa ê chin-ài sim-koaⁿ-thâu ê chit 3 ki ú-mn̂g, bāng in 3 ê khì pí-phēng khòaⁿ siáng siū-khó͘ siāng siong-tiōng, lō͘-bóe oan kah lak lo̍h-khì chúi-tî-á--ni̍h, chhòng kah kui seng-khu tâm-kô͘-kô.” Lâi ā, ōe chiah tú kóng soah niâ, in 3 ê cha-po͘-lâng to̍h khai-sí oan kóng, siáng siāng chhi-chhám-lo̍k-phek, sòa--lòe Jiàm-suh to̍h hiông-hiông chhut-chhiú kā tōa-kho͘-pé ê koán-ke mau--lòe, phah kah i ba̍k-chiu o͘-chheⁿ kek-huih, koh lâi hit ê pûi koán-ke kā Jiàm-suh hap lo̍h-khì thô͘-kha, hē sìⁿ-miā ka cheng, ah sái-chhia--ê mā bô teh êng, ùi kà-sú-chō peh--chhut-lâi, tùi in kî-thaⁿ 2 ê siòng-chún to̍h chhi-chhám-á phah, sé-saⁿ lú-kang sī tī piⁿ--á chhiò kah chhùi-á li̍h-sai-sai. Chit-sî chú-lâng chhut--lâi-ah, m̄-koh bô lâng siūⁿ-beh seng thiaⁿ pa̍t-lâng kóng, kan-kan-á siūⁿ-beh seng kā ka-tī ê tāi-chì kóng hō͘ chú-lâng thiaⁿ, só͘-pái, koh khai-sí sio-phah, e-e-kheh-kheh chò 1 hóe, cheng-lâi-cheng-khì phah bē soah, siōng-bóe, 3 ê lâng lóng e-e-sak-sak chhia lo̍h-khì chúi-tî-á--ni̍h, chhòng kah kui seng-khu tâm-lok-lok. Chú-lâng to̍h mn̄g chŏ͘-gín-á tàu-té sī án-chóaⁿ ē chhòng kah án-ne, chŏ͘-gín-á ìn kóng: “In-ūi góa bô beh kè--in, in to̍h lóng beh pian 1 kóa tùi góa put-lī ê ōe, 1 ê kóng i ê kò͘-sū siāng hó, 1 ê kóng i ê kò͘-sū siāng ū-hāu, in to̍h ūi-tio̍h tó 1 ê kò͘-sū siāng ē hō͘ góa chhut tāi-chì teh hoe bē soah. M̄-koh chit-má in lóng siū tio̍h pò-èng--ah, tāi-chì kàu chia soah to̍h ē-sái.” Koh-lâi, chú-lâng to̍h kiâⁿ khì in bó͘ ê bīn-thâu-chêng kóng: “Lí kóng liáu bô m̄-tio̍h. Lí hit ê sé-saⁿ lú-kang sī 1 ê chin khiáu ê chŏ͘-gín-á.” Sòa--lòe, koán-ke, sái-chhia--ê hâm Jiàm-suh, kan-na ē-tàng kiàn-siàu-bīn kiàn-siàu-bīn kā chhùi that--leh, siáⁿ to bē-tàng chò. Sé-saⁿ--ê koh-lâi to̍h it-ti̍t lóng chīn pún-hūn kā i ê khang-khòe chò kah hó-sè hó-sè, bô koh ū siáⁿ sin ê sī-hui. Koh-lâi, 7 tang koh kòe 1 kang ê sî-kan kàu--ah, chit 1 ji̍t sái le̍k-kim ê khì-phài bé-chhia lâi kàu mn̂g-kha-kháu--ê sī siáng? Chiàⁿ-chiàⁿ sī i ê chiáu-á-ang, i í-keng koh piàn-chò iân-tâu ê siàu-liân-ke. I beh kā sé-saⁿ lú-kang chhōa--cháu, hō͘ i koh-chài 1 piàn chò i ê bó͘, chú-lâng kah lú-chú-lâng lóng ūi i ê hó-ūn kám-kak chin hoaⁿ-hí, in bēng-lēng só͘-ū kî-thaⁿ ê sú-iōng-lâng tī gîm-á lia̍t-tūi kā i chiok-hok. Lâi i keng-kòe koán-ke ê seng-khu piⁿ ê sî, kā 1 ê lāi-té té 70 pōng ê tē-á chiⁿ teh koán-ke ê chhiú--ni̍h, chhùi tiⁿ-but-but kóng: “Che sī beh pó͘-siông lí khì koaiⁿ pah-hio̍h-thang.” I keng-kòe sái-chhia--ê ê sî, kā 1 ê lāi-té té 40 pōng ê tē-á chiⁿ teh sái-chhia--ê ê chhiú--ni̍h, kóng: “Che sī beh pò-siúⁿ lí kă tàu siu-saⁿ.” M̄-koh i keng-kòe hit ê cha-po͘ sú-iōng-lâng ê sî, hō͘ i 1 ê lāi-té té 100 pōng ê tē-á, chhiò-hai-hai kóng: “Che sī beh tap-siā lí hit poe it-ti̍t bô thîn--lâi ê put-lán-tî-chiú!” Lō͘-bóe, i to̍h kah i ê iân-tâu-á ang chò-hóe sái-chhia lī-khui, khì kòe in hēng-hok khoài-lo̍k ê ji̍t-chí--ah. --Hosting provided by SoundOn

【英國Gín-á古】3支羽毛上集︱The Three Feathers Part 1 原作︱Flora Annie Steel 翻譯︱蔡逸民 BuLuhSuh／柯王炳勳 Bí-leng 講古／配樂︱陳曉怡 Niau-tāu 人聲編輯／校對︱柯王炳勳 Bí-leng 字幕︱林于真 A-chin 圖︱AI製圖 影片︱陳姿樺 Ko͘-chiáu 完整ê英文／漢羅／POJ對照文稿khǹg ti官方網站：https://cho-kang-a-lang.github.io/ 漢羅全文： Éng過有1 ê chŏ͘-gín-á，伊hō͘ 1 ê伊m̄-bat見過面ê cha-po͘人jiok，了後to̍h嫁hō͘--伊，chit ê cha-po͘人lóng是tī天暗--ah了後chiah來ka phāⁿ，tī in結婚了後，伊猶原m̄-bat tī天暗進前轉厝，mā lóng是tī天光進前to̍h ē出門。 To̍h算講是án-ne，cha-po͘人mā是對伊真好真有量，kā伊心內想beh ài ê一切lóng款kah chiâu tio̍h，só͘-pái伊有1-chām-á真滿足。但是無jōa久了後，伊有1-kóa朋友，的確是看伊ê運好leh起怨妒，開始私底下teh nauh講，伊hit ê m̄-bat hông看過面ê ang婿，一定有siáⁿ-mih bē見眾--chit ê tāi-chì，chiah ē無ài hông看--tio̍h。 Tī in tú開始teh行ê時，chŏ͘-gín-á to̍h bat好玄講，是án-chóaⁿ伊ê愛人á無hâm其他ê cha-bó͘ gín-á ê kāng款，tī日時á光明正大來ka phāⁿ。Chhím頭，伊mā無iàu-ì伊ê厝邊tī hia使目尾，a̍h是下頦ngia̍uh--leh ngia̍uh--leh teh ka暗示，m̄-koh久--來，mā是開始感覺講，in teh講ê話凡勢是有kóa道理。Só͘-pái，伊決定beh ka-tī親身去探看māi-á--leh。To̍h tī 1 ê暗時，伊聽tio̍h in ang行入來房間--ni̍h，伊to̍h hiông-hiông kā蠟條點--起-來，in ang ê面sûi to̍h去ho͘看kah清清楚楚。 Óa！無疑誤伊是hiah-nī漂撇，緣投kah有chhun，súi kah ē hō͘全世界ê cha-bó͘人當場to̍h去saⁿh tio̍h伊。M̄-koh伊to̍h án-ne kā in ang看1 ē niā-niā，in ang soah chŏaⁿ變做1隻咖啡色ê大隻鳥á，hiong-kài-kài teh ka gîn，目睭內全全是受氣kah責備。 鳥á ka講：「你做chit件tāi-chì to̍h是leh反背--góa，為tio̍h án-ne，除非你tī sòa--lòe ê 7 tang koh過1工--ni̍h，專心一志來替我去奉獻，nā無你to̍h bē koh見tio̍h我--ah。」 Cha-bó͘ gín-á哭kah kui面全目屎，ná chhn̍gh ná ìn講：「Nā是你ē-tàng回心轉意，叫我服侍7遍ê 7 tang koh過1工to ē-sái。Kā我講我ài án-chóaⁿ做。」 來伊hit ê鳥á ang to̍h ìn講：「我ē安排khang-khòe hō͘你做，你ài留tī hia好好á做kah 7 tang koh過1工，nā是有人kā你siâⁿ，kā你拐，叫你mài koh做chit ê khang-khòe，你bē-tàng聽。Nā是你無照品照行，我to̍h永遠bē koh轉--來-ah。」 Chit ê條件，cha-bó͘ gín-á答應--ah，鳥á to̍h kā伊闊闊ê咖啡色翼股thí--開，chhōa伊去1間大厝宅。 鳥á ang ka講：「In chia需要1 ê洗衫ê女工，你 --入-去，kā in講你beh chhōe chia ê女主人，講你beh來ín chit ê khang-khòe。M̄-koh你ài ē記--chit，你to̍h ài做到7冬koh過1工hiah-nī久！」 Cha-bó͘ gín-á ìn講：「M̄-koh che我連7工to做bē到neh，我to bē曉洗衫，mā bē曉熨衫--ā。」 鳥á to̍h ka ìn講：「He無要緊，你án-ne做to̍h好，你ùi我ê翼股下底，óa心臟ê所在挽3支羽毛--落-來，chit 3支羽毛不管如何lóng ē聽你ê命令。你kan-na需要kā in khǹg tī你ê手面，嘴講：『藉我ê真愛心肝頭ê chit 3支羽毛，望che圓滿。』Tāi-chì to̍h ē做好--ah。」 Cha-bó͘ gín-á to̍h ùi鳥á ê翼股下挽3支羽毛，sòa--lòe，鳥á to̍h飛--走-ah。 Cha-bó͘ gín-á to̍h照伊hông吩咐--ê去做，大厝宅ê女主人mā ûn-ná有ka chhiàⁿ。To無hit款像伊hiah-nī好腳手ê洗衫工--lah，當然--lah，你ka想看māi，伊to̍h kan-na ài行入去洗衫á間，門chhòaⁿ--leh，百葉窗ka thoah--落-來，án-ne to̍h無人ē-tàng看tio̍h伊teh創啥，sòa--lòe koh kā hit 3支羽毛the̍h--出-來，講：「藉我ê真愛心肝頭ê chit 3支羽毛，望柴火點起來hiâⁿ銅鼎，衫分類好，洗好，滾--過，phi ho͘ ta，摺好，teh平，熨好勢。」你ka看！清氣kah白siak-siak ê衫to̍h án-ne自動飛去桌á頂，隨時ē-tàng收--起-來。Só͘-pái，女主人對伊是不止á對重，講從來m̄-bat看過hiah好ê洗衫女工。To̍h án-ne，4冬過--去-ah，mā無風聲講伊beh離開。M̄-koh其他ê使用人是jú來jú怨妒--伊，尤其是伊koh生tio̍h真súi，hia ê cha-po͘使用人ta̍k-ê to去愛tio̍h伊，koh想beh ka chhōa。 M̄-koh伊siáng to m̄願嫁，因為伊一直苦心teh等待伊ê鳥á ang，以人ê樣相轉來伊身軀邊ê hit 1工。 想beh chhōa--伊ê人內底，其中有1 ê是1-khian肚大大khian ê管家，有1日，伊ùi酒館轉--來ê時，tú好去經過洗衫á間。伊聽tio̍h 1 ê聲講：「藉我ê真愛心肝頭ê chit 3支羽毛，望柴火點起來hiâⁿ銅鼎，衫分類好，洗好，滾--過，phi ho͘ ta，摺好，teh平，熨好勢。」 伊感覺真奇怪，to̍h ùi鎖匙khang ka偷看，看tio̍h hit ê cha-bó͘ gín-á坐tī椅á頂teh曲脚，同齊時he衫to̍h ka-tī自動飛去桌á頂，lóng處理kah thèng好thang ka收--起-來-ah。 Só͘-pái hit暗，伊to̍h去chhōe hit ê cha-bó͘ gín-á，chhiàng講，nā是koh看伊無，拒絕伊ê求婚，伊to̍h ē去kā女主人講，講伊hit ê it-tó͘ ê洗衫女工是1 ê尪姨。到時，to̍h算講伊無去hông活活燒kah死，mā ē無頭路。 Taⁿ，chŏ͘-gín-á煩惱kah m̄知beh án-chóaⁿ，nā是講，伊對伊ê鳥á-ang不忠，a̍h是講伊無奉待伊ê女主人到7冬koh過1工ê久，伊ê鳥á-ang lóng kāng款bē koh轉--來，só͘-pái伊to̍h藉口講，nā是無the̍h有夠額ê錢thang hō͘伊滿意，伊siáng to bē考慮。 聽tio̍h che，hit ê大箍把ê管家笑--出-來。Ìn講：「錢？我有70鎊khiām tī主人hia，án-ne kám koh無夠thang hō͘你滿意？」 伊ìn講：「凡勢有夠。」 Só͘-pái，隔工e暗管家the̍h 70鎊ê金幣來chhōe--伊，伊to̍h用圍身裙kā錢tau--leh，講án-ne伊滿足--ah。因為伊已經想tio̍h 1 ê計畫。To̍h tī in tng beh做夥chiūⁿ樓ê時，伊停落來講： 「管家先生，請小等--1-ē，我bē記chit關洗衫房ê百葉窗--a，to̍h ài去ka關--khài，nā無he ē kho̍k kui暝，去攪擾tio̍h主人in ang-á-bó͘！」 Sui-bóng講管家開始sió-khóa-á leh老款koh phāiⁿ 1-khian肚，伊mā是koh真想beh表現講，伊iáu真少年koh勇壯，só͘-pái，伊sûi to̍h ìn講： 「美人--ah，免--lah，我去to̍h好，che sap-á khang-khòe niâ，sûi to̍h好！」 管家sûi to̍h出發--ah，伊人1-ē走，cha-bó͘ gín-á即時kā hit 3支羽毛the̍h出來khǹg tī手面，緊phuh-phuh講： 「藉我ê真愛心肝頭ê chit 3支羽毛，望he百葉窗khi-khi-kho̍k-kho̍k lòng到天光lóng bē停，望管家先生ê雙手一直無閒leh關窗á。」 Koh來，Tāi-chì to̍h照伊所望--ê發生--a。 管家先生kā百葉窗關好--ah，m̄-koh “pū”--1-ē，窗á koh ka-tī開--開。伊to̍h koh ka關--1-遍，chit遍窗á iû-koh hiông-hiông開--開，koh去搧tio̍h伊ê面，m̄-koh伊bē-tàng喝停，一定ài繼續關，to̍h án-ne kui暝舞bē soah。從來m̄-bat án-ne--ê，chhoh-kàn-kiāu，pìn-piàng叫，phì-phè叫，摔窗á，chia ê tāi-chì餾kui暝，一直到天色phah-phú-á光，管家mā thiám kah連受氣ê氣力to無--ā，to̍h無lám無ne thōm轉去ka-tī ê眠床，決心講不管án-chóaⁿ，絕對m̄ kā cha暗ê tāi-chì講--出-去，無是去hông笑--死niâ。管家真正啥to無講，ah咱chit ê cha-bó͘ gín-á是kā hit 70鎊袋--leh，tī心內暗笑伊hit ê無緣ê管家á愛人。 過--1-chām-á了後，in hit ê pòaⁿ-ló-lāu，穿插pih-chah，漂撇ê駛馬車--ê，kāng款是數想beh chhōa chit ê khiáu koh súi ê洗衫女工chiâⁿ久--ah，tī伊去水hia̍p-á hia beh chhiūⁿ水hō͘馬á lim ê時，無意中去聽tio̍h in hit ê洗衫女工teh命令伊hit 3支羽毛，伊to̍h像管家án-ne，ùi鎖匙khang ka偷看，ho͘看tio̍h hit ê cha-bó͘ gín-á坐tī椅á頂teh曲脚，同齊時he衫lóng總洗好，熨好，teh kah平平，koh ē ka-tī自動飛去桌á頂。 Sòa--lòe，to̍h koh像管家kāng款，伊行去hit ê cha-bó͘ gín-á ê面頭前，講：「美人--ah，我cháng tio̍h你ê頭鬃尾--ah，你siāng好是mài kă拒絕，nā無…，我to̍h kā女主人講你是1 ê尪姨。」 Koh來cha-bó͘ gín-á真平靜ìn講：「Nā無錢啥lóng免講。」 駛馬車--ê ìn講：「Nā全然是án-ne niâ，我tī主人hia有khiām 40鎊，我明á-ĕng ē the̍h--過-來，到時希望你to̍h kā錢收--落-來。」 【Eng-kok Gín-á-kó͘】3-Ki Ú-mn̂g Siōng-chi̍p︱The Three Feathers Part 1 Goân-chok: Flora Annie Steel Hoan-e̍k: Chhòa It-bîn / KoaÔng Péng-hun Kóng-kó͘ / Phòe-ga̍k: Tân Hiáu-î Lâng-siaⁿ Phian-chip / Kàu-tùi: KoaÔng Péng-hun Jī-bō͘: Lîm Û-chin Tô͘: AI Chè-tô͘ Iáⁿ-phìⁿ: Tân Chu-hôa Oân-chéng ê Eng-bûn, Hàn-lô, POJ tùi-chiàu bûn-kó khǹg tī koaⁿ-hong bāng-chām: https://ch o-kang-a-lang.github.io/ POJ choân-bûn: Éng-kòe ū 1 ê chŏ͘-gín-á, i hō͘ 1 ê i m̄-bat kìⁿ kòe bīn ê cha-po͘-lâng jiok, liáu-āu to̍h kè hō͘--i, chit ê cha-po͘-lâng lóng sī tī thiⁿ-àm--ah liáu-āu chiah lâi ka phāⁿ, tī in kiat-hun liáu-āu, i iû-goân m̄-bat tī thiⁿ-àm chìn-chêng tńg chhù, mā lóng sī tī thiⁿ-kng chìn-chêng to̍h ē chhut-mn̂g. To̍h sǹg-kóng sī án-ne, cha-po͘-lâng mā sī tùi i chin hó chin ū-liōng, kā i sim-lāi siūⁿ-beh ài ê it-chhè lóng khoán kah chiâu tio̍h, só͘-pái i ū 1-chām-á chin boán-chiok. Tān-sī bô jōa kú liáu-āu, i ū 1-kóa pêng-iú, tek-khak sī khòaⁿ i ê ūn hó leh khí oàn-tò͘, khai-sí su-té-hā teh nauh kóng, i hit ê m̄-bat hông khòaⁿ kòe bīn ê ang-sài, it-tēng ū siáⁿ-mih bē kìⁿ-chèng--chit ê tāi-chì, chiah ē bô ài hông khòaⁿ--tio̍h. Tī in tú khai-sí teh kiâⁿ ê sî, chŏ͘-gín-á to̍h bat hò͘ⁿ-hiân kóng, sī án-chóaⁿ i ê ài-jîn-á bô hâm kî-tha ê cha-bó͘ gín-á ê kāng-khoán, tī ji̍t-sî-á kong-bêng-chèng-tāi lâi ka phāⁿ. Chhím thâu, i mā bô iàu-ì i ê chhù-piⁿ tī hia sái-ba̍k-bóe, a̍h sī ē-hâi ngia̍uh--leh ngia̍uh--leh teh ka àm-sī, m̄-koh kú--lâi, mā sī khai-sí kám-kak kóng, in teh kóng ê ōe hoān-sè sī ū kóa tō-lí. Só͘-pái, i koat-tēng beh ka-tī chhin-sin khì thàm khòaⁿ-māi-á--leh. To̍h tī 1 ê àm-sî, i thiaⁿ tio̍h in ang kiâⁿ ji̍p-lâi pâng-keng--ni̍h, i to̍h hiông-hiông kā la̍h-tiâu tiám--khí-lâi, in ang ê bīn sûi to̍h khì ho͘ khòaⁿ kah chheng-chheng-chhó-chhó. Óa! Bô-gî-gō͘ i sī hiah-nī phiau-phiat, iân-tâu kah ū chhun, súi kah ē hō͘ choân-sè-kài ê cha-bó͘-lâng tong-tiûⁿ to̍h khì saⁿh tio̍h i. M̄-koh i to̍h án-ne kā in ang khòaⁿ 1 ē niā-niā, in ang soah chŏaⁿ piàn-chó 1 chiah ka-pi-sek ê tōa-chiah chiáu-á, hiong-kài-kài teh ka gîn, ba̍k-chiu lāi choân-choân sī siū-khì kah chek-pī. Chiáu-á ka kóng: “Lí chò chit kiāⁿ tāi-chì to̍h sī leh hoán-pōe--góa, ūi tio̍h án-ne, tû-hui lí tī sòa--lòe ê 7 tang koh kòe 1 kang--ni̍h, choan-sim it-chì lâi thè góa khì hōng-hiàn, nā bô lí to̍h bē koh kìⁿ tio̍h góa--ah.” Cha-bó͘ gín-á khàu kah kui bīn choân ba̍k-sái, ná chhn̍gh ná ìn kóng: “Nā sī lí ē-tàng hôe-sim-choán-ì, kiò góa ho̍k-sāi 7 piàn ê 7 tang koh kòe 1 kang to ē-sái. Kā góa kóng góa ài án-chóaⁿ chò.” Lâi i hit ê chiáu-á ang to̍h ìn kóng: “Góa ē an-pâi khang-khòe hō͘ lí chò, lí ài lâu tī hia hó-hó-á chò kah 7 tang koh kòe 1 kang, nā sī ū lâng kā lí siâⁿ, kā lí koái, kiò lí mài koh chò chit ê khang-khòe, lí bē-tàng thiaⁿ. Nā sī lí bô chiàu-phín chiàu-kiâⁿ, góa to̍h éng-oán bē koh tńg--lâi-ah.” Chit ê tiâu-kiāⁿ, cha-bó͘ gín-á tah-èng--ah, chiáu-á to̍h kā i khoah-khoah ê ka-pi-sek si̍t-kó͘ thí--khui, chhōa i khì 1 keng tōa chhù-the̍h. Chiáu-á ang ka kóng: “In chia su-iàu 1 ê sé-saⁿ ê lú-kang, lí --ji̍p-khì, kā in kóng lí beh chhōe chia ê lú-chú-lâng, kóng lí beh lâi ín chit ê khang-khòe. M̄-koh lí ài ē-kì--chit, lí to̍h ài chò kàu 7 tang koh kòe 1 kang hiah-nī kú!” Cha-bó͘ gín-á ìn kóng: “M̄-koh che góa liân 7 kang to chò bē kàu neh, góa to bē-hiáu sé-saⁿ, mā bē-hiáu ut-saⁿ--ā.” Chiáu-á to̍h ka ìn kóng: “He bô iàu-kín, lí án-ne chò to̍h hó, lí ùi góa ê si̍t-kó͘ ē-té, óa sim-chōng ê só͘-chāi bán 3 ki ú-mn̂g--lo̍h-lâi, chit 3 ki ú-mn̂g put-koán jû-hô lóng ē thiaⁿ lí ê bēng-lēng. Lí kan-na su-iàu kā in khǹg tī lí ê chhiú-bīn, chhùi kóng: “Chià góa ê chin-ài sim-koaⁿ-thâu ê chit 3 ki ú-mn̂g, bāng che oân-boán.” Tāi-chì to̍h ē chò hó--ah.” Cha-bó͘ gín-á to̍h ùi chiáu-á ê si̍t-kó͘ ē bán 3 ki ú-mn̂g, sòa--lòe, chiáu-á to̍h poe--cháu-ah. Cha-bó͘ gín-á to̍h chiàu i hông hoan-hù--ê khì chò, tōa chhù-the̍h ê lú-chú-lâng mā ûn-ná ū ka chhiàⁿ. To bô hit khoán chhiūⁿ i hiah-nī hó-kha-chhiú ê sé-saⁿ-kang--lah, tong-jiân--lah, lí ka siūⁿ khòaⁿ-māi, i to̍h kan-na ài kiâⁿ ji̍p-khì sé-saⁿ-á-keng, mn̂g chhòaⁿ--leh, pah-hio̍h-thang ka thoah--lo̍h-lâi, án-ne to̍h bô lâng ē-tàng khòaⁿ tio̍h i teh chhòng-siáⁿ, sòa--lòe koh kā hit 3 ki ú-mn̂g the̍h--chhut-lâi, kóng: “Chià góa ê chin-ài sim-koaⁿ-thâu ê chit 3 ki ú-mn̂g, bāng chhâ-hóe tiám khí-lâi hiâⁿ tâng-tiáⁿ, saⁿ hun-lūi hó, sé hó, kún--kòe, phi ho͘ ta, chih hó, teh pêⁿ, ut hó-sè.” Lí ka khòaⁿ! chheng-khì kah pe̍h-siak-siak ê saⁿ to̍h án-ne chū-tōng poe khì toh-á téng, sûi-sî ē-tàng siu--khí-lâi. Só͘-pái, lú-chú-lâng tùi i sī put-chí-á tùi-tiōng, kóng chiông-lâi m̄-bat khòaⁿ kòe hiah hó ê sé-saⁿ lú-kang. To̍h án-ne, 4 tang kòe--khì-ah, mā bô hong-siaⁿ kóng i beh lī-khui. M̄-koh kî-tha ê sú-iōng-lâng sī jú lâi jú oàn-tò͘--i, iû-kî sī i koh seⁿ tio̍h chin súi, hia ê cha-po͘ sú-iōng-lâng ta̍k-ê to khì ài tio̍h i, koh siūⁿ-beh ka chhōa. M̄-koh i siáng to m̄-goān kè, in-ūi i it-ti̍t khó͘-sim teh tán-thāi i ê chiáu-á ang, í lâng ê iūⁿ-siùⁿ tńg-lâi i seng-khu piⁿ ê hit 1 kang. Siūⁿ-beh chhōa--i ê lâng lāi-té, kî-tiong ū 1 ê sī 1-khian-tō͘ tōa-tōa khian ê koán-ke, ū 1 ji̍t, i ùi chiú-koán tńg--lâi ê sî, tú-hó khì keng-kòe sé-saⁿ-á-keng. I thiaⁿ tio̍h 1 ê siaⁿ kóng: “Chià góa ê chin-ài sim-koaⁿ-thâu ê chit 3 ki ú-mn̂g, bāng chhâ-hóe tiám khí-lâi hiâⁿ tâng-tiáⁿ, saⁿ hun-lūi hó, sé hó, kún--kòe, phi ho͘ ta, chih hó, teh pêⁿ, ut hó-sè.” I kám-kak chin kî-koài, to̍h ùi só-sî khang ka thau khòaⁿ, khòaⁿ tio̍h hit ê cha-bó͘ gín-á chē tī í-á téng teh khiau-kha, tâng-chê-sî he saⁿ to̍h ka-tī chū-tōng poe khì toh-á téng, lóng chhú-lí kah thèng hó thang ka siu--khí-lâi-ah. Só͘-pái hit àm, i to̍h khì chhōe hit ê cha-bó͘ gín-á, chhiàng kóng, nā sī koh khòaⁿ i bô, kī-choa̍t i ê kiû-hun, i to̍h ē khì kā lú-chú-lâng kóng, kóng i hit ê it-tó͘ ê sé-saⁿ lú-kang sī 1 ê ang-î. Kàu-sî, to̍h sǹg-kóng i bô khì hông oa̍h-oa̍h sio kah sí, mā ē bô thâu-lō͘. Taⁿ, chŏ͘-gín-á hoân-ló kah m̄ chai beh án-chóaⁿ, nā sī kóng, i tùi i ê chiáu-á-ang put-tiong, a̍h-sī kóng i bô hōng-thāi i ê lú-chú-lâng kàu 7 tang koh kòe 1 kang ê kú, i ê chiáu-á-ang lóng kāng-khoán bē koh tńg--來, só͘-pái ito̍h chià-kháu kóng, nā sī bô the̍h ū kàu-gia̍h ê chîⁿ thang hō͘ i boán-ì, i siáng to bē khó-lū. Thiaⁿ tio̍h che, hit ê tōa-kho͘-pé ê koán-ke chhiò--chhut-lâi. Ìn kóng: “ Chîⁿ? Góa ū 70 pōng khiām tī chú-lâng hia, án-ne kám koh bô-kàu thang hō͘ lí boán-ì?” I ìn kóng: “Hoān-sè ū kàu.” Só͘-pái, keh-kang e-àm koán-ke the̍h 70 pōng ê kim-pè lâi chhōe--i, i to̍h iōng ûi-sin-kûn kā chîⁿ tau--leh, kóng án-ne i boán-chiok--ah. In-ūi i í-keng siūⁿ tio̍h 1 ê kè-ōe. To̍h tī in tng beh chò-hóe chiūⁿ lâu ê sî, i thêng lo̍h-lâi kóng: “Koán-ke sian-siⁿ, chhiáⁿ sió-tán--1-ē, góa bē-kì-chit koaiⁿ sé-saⁿ-pâng ê pah-hio̍h-thang--a, to̍h ài khì ka koaiⁿ--khài, nā-bô he ē kho̍k kui-mê, khì kiáu-jiáu tio̍h chú-lâng in ang-á-bó͘!” Sui-bóng kóng koán-ke khai-sí sió-khóa-á leh lāu-khoán koh phāiⁿ 1-khian tō͘, i mā sī koh chin siūⁿ-beh piáu-hiān kóng, i iáu chin siàu-liân koh ióng-chòng, só͘-pái, i sûi to̍h ìn kóng: “Bí-jîn--ah, bián--lah, góa khì to̍h hó, che sap-á khang-khòe niâ, sûi to̍h hó!” Koán-ke sûi to̍h chhut-hoat--ah, i lâng 1-ē cháu, cha-bó͘ gín-á chek-sî kā hit 3-ki ú-mn̂g the̍h chhut-lâi khǹg tī chhiú-bīn, kín-phuh-phuh kóng: “Chià góa ê chin-ài sim-koaⁿ-thâu ê chit 3 ki ú-mn̂g, bāng he pah-hio̍h-thang khi-khi-kho̍k-kho̍k lòng kàu thiⁿ-kng lóng bē thêng, bāng koán-ke sian-siⁿ ê siang-chhiú it-ti̍t bô-êng leh koaiⁿ thang-á.” Koh-lâi, tāi-chì to̍h chiàu i só͘-bāng--ê hoat-seng--a. Koán-ke sian-siⁿ kā pah-hio̍h-thang koaiⁿ hó--ah, m̄-koh “pū”--1-ē, thang-á koh ka-tī khui--khui. I to̍h koh ka koaiⁿ--1-piàn, chit piàn thang-á iû-koh hiông-hiông khui--khui, koh khì siàn tio̍h i ê bīn, m̄-koh i bē-tàng hoah thêng, it-tēng ài kè-sio̍k koaiⁿ, to̍h án-ne kui mî bú bē soah. Chiông-lâi m̄-bat án-ne--ê, chhoh-kàn-kiāu, pìn-piàng-kiò, phì-phè-kiò, siak thang-á, chia ê tāi-chì liū kui mê, it-ti̍t kàu thiⁿ-sek phah-phú-á-kng, koán-ke mā thiám kah liân siū-khì ê khùi-la̍t to bô--ā, to̍h bô-lám-bô-ne thōm tńg-khì ka-tī ê bîn-chhn̂g, koat-sim kóng put-koán án-chóaⁿ, choa̍t-tùi m̄ kā cha-àm ê tāi-chì kóng--chhut-khì, bô sī khì hông chhiò--sí niâ. Koán-ke chin-chiàⁿ siáⁿ to bô kóng, ah lán chit ê cha-bó͘ gín-á sī kā hit 70 pōng tē--leh, tī sim-lāi àm-chhiò i hit ê bô-iân ê koán-ke-á ài-jîn. Kòe--1-chām-á liáu-āu, in hit ê pòaⁿ-ló-lāu, chhēng-chhah pih-chah, phiau-phiat ê sái-bé-chhia--ê, kāng-khoán sī siàu-siūⁿ beh chhōa chit ê khiáu koh súi ê sé-saⁿ lú-kang chiâⁿ kú--ah, tī i khì chúi-hia̍p-á hia beh chhiūⁿ chúi hō͘ bé-á lim ê sî, bô-ì-tiong khì thiaⁿ tio̍h in hit ê sé-saⁿ lú-kang teh bēng-lēng i hit 3 ki ú-mn̂g, i to̍h chhiūⁿ koán-ke án-ne, ùi só-sî-khang ka thau khòaⁿ, ho͘ khòaⁿ tio̍h hit ê cha-bó͘ gín-á chē tī í-á téng teh khiau-kha, tâng-chê-sî he saⁿ lóng-chóng sé hó, ut hó, teh kah pêng-pêng, koh ē ka-tī chū-tōng poe khì toh-á téng. Sòa--lòe, to̍h koh chhiūⁿ koán-ke kāng-khoán, i kiâⁿ khì hit ê cha-bó͘ gín-á ê bīn-thâu-chêng, kóng: “Bí-jîn--ah, góa cháng tio̍h lí ê thâu-chang-bé--ah, lí siāng hó sī mài kă kī-choa̍t, nā bô…, góa to̍h kā lú-chú-lâng kóng lí sī 1 ê ang-î.” Koh-lâi cha-bó͘ gín-á chin pêng-chēng ìn kóng: “Nā bô chîⁿ siáⁿ lóng bián kóng.” Sái-bé-chhia--ê ìn kóng: “Nā chn̂g-jiân sī án-ne niâ, góa tī chú-lâng hia ū khiàm 40 pōng, góa bîn-á-ĕng ē the̍h--kòe-lâi, kàu-sî hi-bāng lí to̍h kā chîⁿ siu--lo̍h-lâi.” --Hosting provided by SoundOn

【民間故事】燈猴傳說 文稿︱陳姿樺 Ko͘-chiáu 潤稿︱蔡逸民 BuLuhSuh 講古／影片製作︱陳姿樺 Ko͘-chiáu 聲音後製／校對︱柯王炳勳 Bí-leng 完整ê漢羅／POJ對照文稿khǹg ti官方網站：https://cho-kang-a-lang.github.io/ 漢羅全文： 有1 ê美麗ê島嶼，伊ê名號做Formosa，mā叫做台灣。 Tī hit ê猶未有電火ê年代，島嶼ê人nā是beh照光(chhiō-kng)，to̍h ài用油燈chiah會使--得。 In用竹á做1 ê架á，kā 1塊細塊盤á khǹg tī架á頂面，盤á內底倒1寡á土豆油，koh kā燈心khǹg入去盤á內底，án-ne燈心koh ka點--起-來，to̍h會使kā烏暗ê暗暝照ho͘光。 竹á做ê燈架á，伊ê外形to̍h親像1隻猴ku--leh。 島--lih ê人相信ta̍k項物件lóng是神靈ê化身，像che油燈to̍h是猴á仙ê化身，所擺in to̍h ka號做「燈猴」。 燈猴hō͘人真大ê幫贊，便nā有伊，tio̍h準講是半暝mā會使看kah明明明。 Tī 1 ê年底將近beh過節ê時陣，島民為tio̍h beh感謝神明kā眾人照顧，lóng無閒teh chhoân chheⁿ-chhau--ê，準備beh來拜神。 燈猴是守護厝--ni̍h ê神明，hō͘人光明，不而過島民soah一直無ka拜。燈猴to̍h án-ne一直等一直等，lóng等無人。燈猴失望ka̍h，感覺ta̍k-ke kan-na beh拜其他ê神明，soah kā ka-tī放bē記--ah！ 燈猴足chheh心--ê，伊認為台灣島民忘恩背義，所擺伊to̍h kā滿腹ê苦情投hō͘玉皇大帝聽。 玉皇大帝聽燈猴講了後，mā感覺台灣ê島民m̄知影thang感恩，chiū決定beh hō͘台灣島民淡薄á教示，hō͘台灣島做大水，一直到台灣島沉落海--去。 玉皇大帝做決定ê時陣，土地公伯--á拄好to̍h tī邊--á。伊了解講台灣島民單純koh善良，in知影「食果子to̍h ài拜樹頭」，m̄是像燈猴講--ê án-ne，一定是toh去重tâⁿ--ā。 土地公伯--á to̍h kā chit ê消息放送hō͘其他ê神明知，koh hâm善良ê觀世音菩薩tàu陣苦勸玉皇大帝，想beh阻止chit層代誌發生。 M̄-koh iáu是無法度改變玉皇大帝ê心思，伊猶原想beh替燈猴主持公道。所擺土地公伯--á to̍h kā 29暝hit工會落大雨ê信息，偷偷á講hō͘四常去土地公廟ê島民知影，koh交帶in千萬to̍h ài細jī，向望ta̍k-ke lóng會使平安渡過chit táu ê災難。 島民趕緊kā chit層代誌放送--出-去，勇敢ê台灣島民決定tàu陣面對teh beh發生ê代誌。To̍h準講是落大雨，in mā m̄驚，上要緊--ê，是ta̍k-ke團結總--是有才調thang處理。 Ta̍k-ke討論ê結果講29暝hit工，所有ê島民lóng來穿in ka-tī上súi ê衫á褲，chhoân上phong-phài ê食物(chia̍h-mi̍h)。Koh通知平常時無tòa做夥ê親人hit工lóng to̍h趕--轉-來，ta̍k-ke做夥好好á團圓、食飯，好好á享受tī人世間上尾1暝。序大koh kā ka-tī平素時儉--loài ê錢khǹg tī紅色ê袋á，向望災禍過--ah了後，ta̍k-ke lóng平安，會凍留hō͘囝兒序細thang用。 全島ê人繼續無閒chhoân好料--ê拜神明、祖先，當然mā包括拜燈猴，感謝燈猴hō͘眾人光明。 Chit ê時陣燈猴chiah發見ka-tī誤會台灣島民--ā！原來in kan-na是siuⁿ無閒，暫時無ka拜niā-niā，燈猴ê心內感覺足後悔--ê。Chiū趕緊走去kā玉皇大帝稟報ka-tī舞m̄-tio̍h--去-ah！ 29暝hit工，雷公熾爁直直來，風雨mā chiâⁿ大。島民決定kui暝lóng m̄睏，互相保護，mā珍惜ta̍k-ke會凍做夥ê日子。 看天氣hiah bái，ta̍k-ke心內lóng有無好ê按算--ah！無疑悟天tú phah-phú-kng ê時陣，外口本底烏mà-mà，soah hiông-hiông變好天，無風mā無雨，koh出大日頭。 Ta̍k-ke歡喜ka̍h，趕緊去kā親chiâⁿ朋友、厝邊頭尾報平安，四界lóng鬧熱滾滾，炮á聲響連天。眾人互相講恭喜，恭喜ta̍k-ke lóng平安無代誌。 隔轉工，結婚ê女性mā轉去後頭厝，看序大有平安--無。 無閒2工--a！第3工ta̍k-ke to̍h好好á ka歇睏。 第4工to̍h準備迎接神明轉--來，感謝神明kā ta̍k-ke保庇。 第5工骨力ê台灣島民koh開始phah-piàⁿ做khang-khòe--ah！ 尾--á，島民走去土地公廟，問土地公伯--á，he雨是按怎停--ê？Iáu-koh出日頭--neh。 土地公伯--á講是因為玉皇大帝看tio̍h台灣島民hiah-ni̍h團結，koh真心感謝神明kā in保庇。玉皇大帝to̍h知影是ka-tī誤解台灣島民--ā！眾神明議論了後，決定beh koh一直kā台灣島民保護。 To̍h án-ne便nā到29暝hit工，台灣島民lóng會轉去hâm親人團圓，歡歡喜喜做夥食飯、過年。當然ta̍k-ke mā lóng會記得感謝hō͘眾人光明ê燈猴。 親愛ê朋友，lín兜kám有hâm燈猴kāng款，一直lóng恬恬á kā咱看顧，咱soah有時陣無細jī ē ka放bē記ê人？Ài會記得定定kā咱所愛ê人，表示咱tùi in ê感激--ŏ͘！ POJ Choân-bûn: Ū 1 ê bí-lē ê tó-sū, i ê miâ hō-chò Formosa, mā kiò-chò Tâi-oân. Tī hit ê iáu-bē ū tiān-hóe ê nî-tāi, tó-sū ê lâng nā-sī beh chhiō-kng, to̍h ài iōng iû-teng chiah ē-sái--tit. In iōng tek-á chò 1 ê kè-á, kā 1 tè sè-tè pôaⁿ-á khǹg tī kè-á téng-bīn, pôaⁿ-á lāi-té tò 1 kóa-á thô͘-tāu-iû, koh kā teng-sim khǹg ji̍p-khì pôaⁿ-á lāi-té, án-ne teng-sim koh ka tiám--khí-lâi, to̍h ē-sái kā o͘-àm ê àm-mî chiò ho͘ kng. Tek-á chò ê teng-kè-á, i ê gōa-hêng to̍h chhin-chhiūⁿ 1 chiah kâu ku--leh. Tó--lih ê lâng siong-sìn ta̍k-hāng mi̍h-kiāⁿ lóng sī sîn-lêng ê hòa-sin, chhiūⁿ che iû-teng to̍h sī kâu-á-sian ê hòa-sin, só͘-pái in to̍h ka hō-chò “Teng-kâu”. Teng-kâu hō͘ lâng chin tōa ê pang-chān, piān-nā ū i, to̍h chún-kóng sī pòaⁿ-mê mā ē-sái khòaⁿ kah bêng-bêng-bêng. Tī 1 ê nî-té chiong-kīn beh kòe chiat ê sî-chūn, tó-bîn ūi-tio̍h beh kám-siā sîn-bêng kā chiòng-lâng chiàu-kò͘, lóng bô-êng teh chhoân chheⁿ-chhau--ê, chún-pī beh lâi pài-sîn. Teng-kâu sī siú-hō͘ chhù--ni̍h ê sîn-bêng, hō͘ lâng kong-bêng, put-jī-kò tó-bîn soah it-ti̍t bô ka pài. Teng-kâu to̍h án-ne it-ti̍t tán it-ti̍t tán, lóng tán bô lâng. Teng-kâu sit-bōng ka̍h, kám-kak ta̍k-ke kan-na beh pài kî-thaⁿ ê sîn-bêng, soah kā ka-tī bē-kì--ah! Teng-kâu chiok chheh-sim--ê, i jīn-ûi Tâi-oân tó-bîn bōng-un-pōe-gī , só͘-pái i to̍h kā móa-pak ê khó͘-chêng tâu hō͘ Gio̍k-hông-tāi-tè thiaⁿ. Gio̍k-hông-tāi-tè thiaⁿ Teng-kâu kóng liáu-āu, mā kám-kak Tâi-oân ê tó-bîn m̄-chai-iáⁿ thang kám-un, chiū koat-tēng beh hō͘ Tâi-oân tó-bîn tām-po̍h-á kà-sī, hō͘ Tâi-oân-tó chò-tōa-chúi, it-ti̍t kàu Tâi-oân-tó tîm lo̍h-hái--khì. Gio̍k-hông-tāi-tè chò koat-tēng ê sî-chūn, Thó͘-tī-kong-peh--á tú-hó to̍h tī piⁿ--á. I liáu-kái kóng Tâi-oân tó-bîn tan-sûn koh siān-liông, in chai-iáⁿ “Chia̍h kóe-chí to̍h ài pài chhiū-thâu”, m̄-sī chhiūⁿ Teng-kâu kóng--ê án-ne, it-tēng sī toh khì têng-tâⁿ--ā. Thó͘-tī-kong-peh--á to̍h kā chit ê siau-sit hòng-sàng hō͘ kî-thaⁿ ê sîn-bêng chai, koh hâm siān-liông ê Koan-sè-im Phô͘-sat tàu-tīn khó͘-khǹg Gio̍k-hông-tāi-tè, siūⁿ-beh chó͘-chí chit chân tāi-chì hoat-seng. M̄-koh iáu-sī bô hoat-tō͘ kái-piàn Gio̍k-hông-tāi-tè ê sim-su, i iû-goân siūⁿ-beh thè Teng-kâu chú-chhî kong-tō. Só͘-pái Thó͘-tī-kong-peh--á to̍h kā 29 mê hit kang ē lo̍h-tōa-hō͘ ê sìn-sit, thau-thau-á kóng hō͘ sù-siông khì Thó͘-tī-kong-biō ê tó-bîn chai-iáⁿ, koh kau-tài in chhian-bān to̍h ài sè-jī, ǹg-bāng ta̍k-ke lóng ē-sái pêng-an tō͘ kòe chit táu ê chai-lān. Tó-bîn kóaⁿ-kín kā chit chân tāi-chì hòng-sàng--chhut-khì, ióng-kám ê Tâi-oân tó-bîn koat-tēng tàu-tīn bīn-tùi teh beh hoat-seng ê tāi-chì. To̍h chún-kóng sī lo̍h-tōa-hō͘, in mā m̄-kiaⁿ, siōng iàu-kín--ê, sī ta̍k-ke thoân-kiat chóng--sī ū châi-tiāu thang chhú-lí. Ta̍k-ke thó-lūn ê kiat-kó kóng 29 mê hit kang, só͘-ū ê tó-bîn lóng lâi chhēng in ka-tī siōng súi ê saⁿ-á-khò͘, chhoân siōng phong-phài ê chia̍h-mi̍h. Koh thong-ti pêng-siông-sî bô tòa chò-hóe ê chhin-lâng hit-kang lóng to̍h kóaⁿ--tńg-lâi, ta̍k-ke chò-hóe hó-hó-á thoân-îⁿ, chia̍h-pn̄g, hó-hó-á hiáng-siū tī jîn-sè-kan siōng-bóe 1 mê. Sī-tōa koh kā ka-tī pêng-sò͘-sî khiām--loài ê chîⁿ khǹg tī âng-sek ê tē-á, ǹg-bāng chai-ē kòe--ah liáu-āu, ta̍k-ke lóng pêng-an, ē-tàng lâu hō͘ kiáⁿ-jî sī-sè thang iōng. Choân tó ê lâng kè-sio̍k bô-êng chhoân hó-liāu--ê pài sîn-bêng, chó͘-sian, tong-jiân mā pau-koat pài Teng-kâu, kám-siā Teng-kâu hō͘ chiòng-lâng kong-bêng. Chit ê sî-chūn Teng-kâu chiah hoat-kiàn ka-tī gō͘-hōe Tâi-oân tó-bîn--ah! Goân-lâi in kan-na sī siuⁿ bô-êng, chiām-sî bô ka pài niā-niā, Teng-kâu ê sim-lāi kám-kak chiok hiō-hóe--ê. Chiū kóaⁿ-kín cháu-khì kā Gio̍k-hông-tāi-tè pín-pò ka-tī bú m̄-tio̍h--khì-ah! 29 mê hit kang, lûi-kong sih-nà ti̍t-ti̍t lâi, hong-hō͘ mā chiâⁿ tōa. Tó-bîn koat-tēng kui-mî lóng m̄ khùn, hō͘-siong pó-hō͘, mā tin-sioh ta̍k-ke ē-tàng chò-hóe ê ji̍t-chí. Khòaⁿ thiⁿ-khì hiah bái, ta̍k-ke sim-lāi lóng ū bô-hó ê àn-sǹg--ah! Bô-gî-gō͘ thiⁿ tú phah-phú-kng ê sî-chūn, gōa-kháu pún-té o͘-mà-mà, soah hiông-hiông pìⁿ hó-thiⁿ, bô hong mā bô hō͘, koh chhut tōa ji̍t-thâu. Ta̍k-ke hoaⁿ-hí ka̍h, kóaⁿ-kín khì kā chhin-chiâⁿ pêng-iú, chhù-piⁿ-thâu-bóe pò pêng-an, sì-kè lóng lāu-jia̍t kún-kún, phàu-á siaⁿ hiáng liân thian. Chiòng-lâng hō͘-siong kóng kiong-hí, kiong-hí ta̍k-ke lóng pêng-an bô tāi-chì. Keh tńg kang, kiat-hun ê lú-sèng mā tńg-khì āu-thâu-chhù, khòaⁿ sī-tōa ū pêng-an--bô. Bô-êng 2 kang--a! Tē 3 kang ta̍k-ke to̍h hó-hó-á ka hio̍h-khùn. Tē 4 kang to̍h chún-pī gêng-chiap sîn-bêng tńg--lâi, kám-siā sîn-bêng kā ta̍k-ke pó-pì. Tē 5 kang kut-la̍t ê Tâi-oân tó-bîn koh khai-sí phah-piàⁿ chò khang-khòe--ah! Bóe--á, tó-bîn cháu-khì Thó͘-tī-kong-biō, mn̄g Thó͘-tī-kong-peh--á, he hō͘ sī án-chóaⁿ thêng--ê? Iáu-koh chhut ji̍t-thâu--neh. Thó͘-tī-kong-peh--á kóng sī in-ūi Gio̍k-hông-tāi-tè khòaⁿ-tio̍h Tâi-oân tó-bîn hiah-ni̍h thoân-kiat, koh chin-sim kám-siā sîn-bêng kā in pó-pì. Gio̍k-hông-tāi-tè to̍h chai-iáⁿ sī ka-tī gō͘-kái Tâi-oân tó-bîn--ā! Chiòng sîn-bêng gī-lūn liáu-āu, koat-tēng beh koh it-ti̍t kā Tâi-oân tó-bîn pó-hō͘. To̍h án-ne piān-nā kàu 29 mê hit kang, Tâi-oân tó-bîn lóng ē tńg-khì hâm chhin-lâng thoân-îⁿ, hoaⁿ-hoaⁿ-hí-hí chò-hóe chia̍h-pn̄g, kòe-nî. Tong-jiân ta̍k-ke mā lóng ē kì-ti̍t kám-siā hō͘ chiòng-lâng kong-bêng ê Teng-kâu. Chhin-ài ê pêng-iú, lín tau kám ū hâm Teng-kâu kāng-khoán, it-ti̍t lóng tiām-tiām-á kā lán khòaⁿ-kò͘, lán soah ū sî-chūn bô sè-jī ē ka pàng-bē-kì ê lâng? Ài ē-kì-tit tiāⁿ-tiāⁿ kā lán só͘ ài ê lâng. Piáu-sī lán tùi in ê kám-kek--ŏ͘! --Hosting provided by SoundOn

台語有字！完整漢羅/白話字POJ原稿，請看做工á人台語工作室網站 https://cho-kang-a-lang.github.io/ [收聽Podcast] SoundOn https://bit.ly/ChKaL_SO Spotify https://spoti.fi/48jD2tI KKBOX Podcast https://bit.ly/ChKaL_KK Apple Podcast https://apple.co/3HZyfD3 [社交平台 Siā-kau Pêⁿ-tâi] Facebook https://bit.ly/ChKaL_FB Instagram https://www.instagram.com/chokangalang/ X (Twitter) https://twitter.com/chokangalang 方格子 https://vocus.cc/salon/cho-kang-a-lang 以下內容是漢羅kah白話字原稿，有需要歡迎ta̍k-ke來參考。 【漢羅版】 台語內底ê goán kah咱，lóng是leh講2 ê人以上ê群體，m̄-koh真chē台語語感khah無hiah好ê朋友，chhiāⁿ-chhiāⁿ ē kā goán講做咱，咱講做goán，che有時nā聽tio̍h人講m̄ tio̍h，雖bóng是知影伊ê意思，m̄-koh to̍h是ē怪怪khê-khê，感覺話講tio̍h無hiah súi-khùi án-ne，今á日咱專工做chit齣來解說看māi--leh，看kám ē-sái幫助ta̍k-ê對chit 2字koh khah有理解。 咱直接用情境來解說，pí-jū講我kah我ê小弟，今á日出門，tú好去tn̄g tio̍h米奶--ê，káng kah真歡喜，koh tú好食tàu ê時間mā beh到，chit時我to̍h講：「無咱做夥來去食飯，好--無？」Chit chūn chit ê咱，是teh講siáng？是在場ê 3 ê人lóng總有算ŏ͘！咱chit ê字，to̍h是所有有聽tio̍h chit句話ê人lóng算chāi內。 Kāng款是tú-chiah hit ê情境，我nā kā米奶--ê講，「好，真歡喜hâm你開講，án-ne goán ài先去食飯--ā，有閒chiah來goán tau坐。」Chit時chit ê goán是leh講siáⁿ-mih人？是我hâm goán小弟，米奶--ê to̍h無算在內。Goán to̍h是講本底hâm你是kāng 1 tīn ê人，比喻講是ka-tī厝--ni̍h ê人，kāng公司--ê，kāng組--ê，kāng班--ê，kāng國--ê，kāng 1 ê群體去tú tio̍h另外1 ê群體a̍h是個人，chiah ē用tio̍h goán。 Koh講1 ê例來補充，像講，goán cha-bó͘-kiáⁿ kā我講：「今á日咱班ê合唱比賽tio̍h第1名neh！」Án-ne kám tio̍h？M̄-tio̍h ŏ͘，因為我to m̄是伊ê同學，咱to̍h是ē kā聽tio̍h chit句話ê人mā算在內，só͘-pái，chit句to̍h ài講做：「今á日goán班ê合唱比賽tio̍h第1名neh！」Koh來1 ê例想看māi，mî-á-chài，kui家夥á lóng ài出動，beh去pōe墓，老pē to̍h講：「今á日goán to̍h ài khah早睏--leh，mî-á-chài真早to̍h ài出門。」Án-ne mā是m̄ tio̍h，因為án-ne gín-á ē聽做是老pē kah老母khah早睏to̍h好，chit-chūn to̍h ài講咱，chiah是kui口灶lóng ài khah早睏。 有1 ê笑詼是án-ne講，春嬌hâm志明2 ê人lóng離過婚，1人lóng有1 ê前1段婚姻ê gín-á，koh來，春嬌hâm志明2 ê人緣份到--ah，chŏaⁿ結婚，尾--á in 2 ê人koh生1 ê kiáⁿ，to̍h án-ne 5 ê人做夥生活。有1 kang，志明到厝，看tio̍h siāng細漢--ê leh háu，趕緊問春嬌：「是按怎--ah？細漢--ê nah ē leh háu？」春嬌á無奈ka應講：「Aih，to̍h goán kiáⁿ kah lín kiáⁿ做夥phah咱kiáⁿ--lah。」Siāng尾hit句話，實在巧妙koh心適，用來解說咱今á日ê主題koh真tú好！ 總講--1-句，你nā聽tio̍h咱，to̍h是koh來beh講ê tāi-chì有包括你，你nā聽tio̍h goán，to̍h是koh來ê tāi-chì無包括你。精差to̍h tī chia，當然goán chit ê字，有ê人是講做gún，che是腔口差，意思無siáⁿ-mih無kâng。 M̄-koh，有1 ê kah頂面所講ê情形無kâng ê例外，親像講，有人來chhi̍h電鈴，咱ka問講：「咱toeh beh chhōe？」咱去食飯，走桌--ê來問講：「今á日咱beh ài食siáⁿ？」Tú tio̍h chheⁿ-hūn人，咱ka請教講：「請問咱按怎稱呼？」Tī chit kóa所在，chit ê咱，是leh表示「你」ê意思。是按怎ē án-ne？咱台灣人本底to̍h厚禮數，án-ne kâng問，表示講咱是kā伊當做ka-tī chit pêng ê人teh對待，khah親切，khah有人情味。 【Pe̍h-ōe-jī pán】 Tâi-gí lāi-té ê goán kah lán, lóng sī leh kóng 2 ê lâng í-siōng ê kûn-thé, m̄-koh chin chē Tâi-gí gí-kám khah bô hiah hó ê pêng-iú, chhiāⁿ-chhiāⁿ ē kā goán kóng chò lán, lán kóng chò goán, che ū sî nā thiaⁿ tio̍h lâng kóng m̄ tio̍h, sui-bóng sī chai-iáⁿ i ê ì-sù, m̄-koh to̍h sī ē koài-koài khê-khê, kám-kak ōe kóng tio̍h bô hiah súi-khùi án-ne, kin-á-ji̍t lán choan-kang chò chit chhut lâi kái-soeh khòaⁿ-māi--leh, khòaⁿ kám ē-sái pang-chō͘ ta̍k-ê tùi chit 2 jī koh khah ū lí-kái. Lán ti̍t-chiap iōng chêng-kéng lâi kái-soeh, pí-jū kóng góa kah góa ê sió-tī, kin-á-ji̍t chhut-mn̂g, tú-hó khì tn̄g tio̍h Bí-leng--ê, káng kah chin hoaⁿ-hí, koh tú-hó chia̍h-tàu ê sî-kan mā beh kàu, chit sî góa to̍h kóng:” Bô lán chò-hóe lâi khì chia̍h-pn̄g, Hó--bô?” Chit chūn chit ê lán, sī teh kóng siáng? Sī chāi-tiûⁿ ê 3 ê lâng lóng-chóng ū sǹg ŏ͘! Lán chit ê jī, to̍h sī só͘-ū ū thiaⁿ tio̍h chit kù ōe ê lâng lóng sǹg chāi lāi. Kāng-khoán sī tú-chiah hit ê chêng-kéng, Góa nā kā Bí-leng--ê kóng, ” Hó, chin hoaⁿ-hí hâm lí khai-káng, án-ne goán ài seng khì chia̍h-pn̄g--ā, ū êng chiah lâi goán tau chē.” Chit-sî chit ê goán sī leh kóng siáⁿ-mih lâng? Sī góa hâm goán sió-tī, Bí-leng--ê to̍h bô sǹg chāi-lāi. Goán to̍h sī kóng pún-té hâm lí sī kāng 1 tīn ê lâng, pí-ū kóng sī ka-tī chhù--ni̍h ê lâng, kāng kong-si--ê, kāng cho͘--ê, kāng pan--ê, kāng kok--ê, kāng 1 ê kûn-thé khì tú tio̍h lēng-gōa 1 ê kûn-thé a̍h sī kò-jîn, chiah ē iōng tio̍h goán. Koh kóng 1 ê lē lâi pó͘-chhiong, chhiūⁿ-kóng, goán cha-pó͘-kiáⁿ kā góa kóng:” Kin-á-ji̍t lán pan ê ha̍p-chhiùⁿ pí-sài tio̍h tē 1 miâ neh!” Án-ne kám tio̍h? M̄-tio̍h ŏ͘, in-ūi góa to m̄ sī i ê tông-o̍h, lán to̍h sī ē kā thiaⁿ tio̍h chit kù ōe ê lâng mā sǹg chāi-lāi, só͘-pái, chit kù to̍h ài kóng chòe:” Kin-á-ji̍t goán pan ê ha̍p-chhiùⁿ pí-sài tio̍h tē 1 miâ neh!” Koh lâi 1 ê lē siūⁿ khòaⁿ-māi, mî-á-chài, kui ke-hóe-á lóng ài chhut-tōng, beh khì pōe bōng, lāu-pē to̍h kóng:” Kin-á-ji̍t goán to̍h ài khah chá khùn--leh, mî-á-chài chin chá to̍h ài chhut-mn̂g.” Án-ne mā sī m̄ tio̍h, in-ūi án-ne gín-á ē thiaⁿ chò sī lāu-pē kah lāu-bú khah chá khùn to̍h hó, chit-chūn to̍h ài kóng lán, chiah sī kui kháu-chàu lóng ài khah chá khùn. Ū 1 ê chhiò-khoe sī án-ne kóng, Chhun-kiau hâm Chì-bêng 2 ê lâng lóng lî kòe hun, 1 lâng lóng ū 1 ê chêng 1 tōaⁿ hun-in ê gín-á, koh lâi, Chhun-kiau hâm Chì-bêng 2 ê lâng iân-hūn kàu--ah, chŏaⁿ kiat-hun, bóe--á in 2 ê lâng koh seⁿ 1 ê kiáⁿ, to̍h án-ne 5 ê lâng chò-hóe seng-oa̍h. Ū 1 kang, Chì-bêng kàu chhù, khòaⁿ tio̍h siāng sè-hàn--ê leh háu, kóaⁿ-kín mn̄g Chhun-kiau:” Sī án-chóaⁿ--ah? Sè-hàn--ê nah ē leh háu?” Chhun-kiau-á bô-nāi ka ìn kóng:” Aih, to̍h goán kiáⁿ kah lín kiáⁿ chò-hóe phah lán kiáⁿ--lah.” Siāng bóe hit kù ōe, si̍t-chāi khá-miāu koh sim-sek, iōng lâi kái-soeh lán kin-á-ji̍t ê chú-tê koh chin tú hó! Chóng kóng--1-kù, lí nā thiaⁿ tio̍h lán, to̍h sī koh lâi beh kóng ê tāi-chì ū pau-koat lí, lí nā thiaⁿ tio̍h goán, to̍h sī koh lâi ê tāi-chì bô pau-koat lí. Cheng-chha to̍h tī chia, tong-jiân goán chit ê jī, ū ê lâng sī kóng chò gún, che sī khiuⁿ-kháu chha, ì-sù bô siáⁿ-mih bô kâng. M̄-koh, ū 1 ê kah téng-bīn só͘-kóng ê chêng-hêng bô kâng ê lē-gōa, chhin-chhiūⁿ kóng, ū lâng lâi chhi̍h tiān-lêng, lán ka mn̄g kóng:” Lán tóe beh chhōe?” Lán khì chia̍h pn̄g, cháu-toh--ê lâi mn̄g kóng:” Kin-á-ji̍t lán beh ài chia̍h siáⁿ?” Tú tio̍h chheⁿ-hūn lâng, lán ka chhéng-kàu kóng:” Chhiáⁿ-mn̄g lán án-chóaⁿ chheng-ho͘?” Tī chit kóa só͘-chāi, chit ê lán, sī leh piáu-sī ”lí” ê ì-sù. Sī án-chóaⁿ ē án-ne? Lán Tâi-oân-lâng pún-té to̍h kāu lé-sò͘, án-ne kâng mn̄g, piáu-sī kóng lán sī kā i tòng-chò ka-tī chit pêng ê lâng teh tùi-thāi, khah chhin-chhiat, khah ū jîn-chêng bī. --Hosting provided by SoundOn

台語有字！完整漢羅/白話字POJ原稿，請看做工á人台語工作室網站 https://cho-kang-a-lang.github.io/ [收聽Podcast] SoundOn https://bit.ly/ChKaL_SO Spotify https://spoti.fi/48jD2tI KKBOX Podcast https://bit.ly/ChKaL_KK Apple Podcast https://apple.co/3HZyfD3 [社交平台 Siā-kau Pêⁿ-tâi] Facebook https://bit.ly/ChKaL_FB Instagram https://www.instagram.com/chokangalang/ X (Twitter) https://twitter.com/chokangalang 方格子 https://vocus.cc/salon/cho-kang-a-lang 以下內容是漢羅kah白話字原稿，有需要歡迎ta̍k-ke來參考。 【漢羅版】 今á日咱beh來講ê主題是鬼。凡勢聽眾朋友ē想講，ĕ，kám是七月份iû-koh到--ah？Só͘-pái，goán mā teh tòe時行，beh來hâm ta̍k-ê講鬼，講mǹg-sǹg--ê，講魔神á，窮實lóng m̄是。M̄-chai各位kám bat注意過tī咱台語內底，尾字--ê是鬼ê形容詞實在有夠chē！咱今á日beh kéng 1 kóa khah心適--ê，來紹介hō͘ ta̍k-ê。 咱台語chhiāⁿ-chhiāⁿ ē tī 1 ê名詞後壁koh ke講1字鬼，來形容bó͘-mih人對1件代誌真hèng，he程度koh大大超過一般ê人。像講kiáu鬼、酒鬼、錢鬼、sâi食鬼chit款--ê，像chit lō話，一般是teh mē--人-ê，to̍h m̄-thang tng人ê面講ē khah好！「Iau鬼假細jī」講--tio̍h ê iau鬼，mā是kāng chit類ê詞，明明to̍h chiok sâi食，koh tī hia teh講「免--lah！免--lah！」其實ta̍k-ê ê心內lóng知知--leh好--無，koh假to̍h無sêng--ā！ Sòa--lòe, koh有1部分ê kúi，是leh形容1 ê人ê行為，kāng款mā是teh kâng mē ê話。像講nā lóng m̄洗seng軀，衛生習慣真bái--ê，凡勢咱to̍h講伊是thái-ko鬼、lah-sap鬼、a-cha鬼án-ne。做人鹹koh澀，真凍霜--ê，咱to̍h講伊是乞食鬼。愛四界chhit-thô，風流ê人，to̍h叫伊風騷鬼。看tio̍h查某人to̍h beh kâng khoe，beh chhōe-khang-chhōe縫kâng khà油--ê，咱mā ē叫伊不死鬼。行路lóng無聲，害你oa̍t頭hiông-hiông去ho͘ chhoah-1-tiô--ê，to̍h ē hông mē講是mo͘h壁鬼。有ê人做人真卑鄙，來到咱chia to̍h講咱kah意聽ê話，去到in hia，to̍h講in hia聽tio̍h ē歡喜ê話，對2 pêng lóng bē忠，kan-na beh顧看ka-tī有好khang--ê thang thio無，chit lō人，咱to̍h講伊是雙面刀鬼，nā知影有人是chit款--ê，咱千萬m̄-thang ka信táu。Nā講做tāi-chì欠考慮，燥性koh chhóng-pōng，咱to̍h講伊是青狂鬼。人nā án-ne歹chhèng-chhèng，惡khia̍k-khia̍k，咱ē講伊歹鬼鬼。 咱mā ē-tàng用kah鬼有關係ê 1 kóa詞來做句，像講：「你免tī hia leh假鬼假怪，奸奸鬼鬼，最近公司ê機密，去hō͘對手ê公司the̍h--tio̍h，你免怪我leh疑神疑鬼，我想，一定是你leh內神通外鬼！」 最後，咱來講1 kóa m̄是leh講人ê行為ê鬼。Gín-á時，歇熱hit-tang-chūn，走去海邊á sńg kui e晡，到厝to̍h ē去hông唸講：「叫你日頭khah軟lio̍h--eh chiah去sńg，lóng講m̄聽，你看！曝kah án-ne烏鬼鬼，皮膚ē受傷neh！」Nah有法度！Gín-á人有水thang sńg，nah擋ē tiâu。Koh有hit款專門teh藏水ê兵á，海龍hit款--ê，台灣話to̍h hō做水鬼á，藏水bī專門teh穿ê衫，to̍h hō-chò水鬼á衫。活鬼m̄是鬼koh活--leh ŏ͘，活鬼是1種自動機關，親像有ê尪á，發條ka chūn-chūn--leh，ē ka-tī tín-tāng，he to̍h是用活鬼--ê，koh有1種音樂kheh-á，choān發條to̍h ē演奏1條歌hit款，mā ē-tàng講是用活鬼--ê。 【Pe̍h-ōe-jī pán】 Kin-á-ji̍t lán beh lâi kóng ê chú-tê sī “kúi”. Hoān-sè thiaⁿ-chiòng pêng-iú ē siūⁿ kóng, ĕ, kám sī 7 goe̍h-hūn iû-koh kàu--ah? Só͘-pái, goán mā teh tòe sî-kiâⁿ,beh lâi hâm ta̍k-ê kóng kúi, kóng mǹg-sǹg--ê, kóng mô͘-sîn-á,khêng-si̍t lóng m̄ sī. M̄-chai kok-ūi kám bat chù-ì kòe tī lán Tâi-gí lāi-té, bóe jī--ê sī kúi ê hêng-iông sû si̍t-chāi ū kàu chē! Lán kin-á-ji̍t beh kéng 1 kóa khah sim-sek--ê, lâi siāu-kài hō͘ ta̍k-ê. Lán Tâi-gí chhiāⁿ-chhiāⁿ ē tī 1 ê miâ-sû āu-piah koh ke kóng 1 jī kúi, lâi hêng-iông bó͘-mih lâng tùi 1 kiāⁿ tāi-chì chin hèng, he têng-tō͘ koh tōa-tōa chhiau-kòe it-poaⁿ ê lâng. Chhiūⁿ kóng kiáu-kúi, chiú-kúi, chîⁿ-kúi, sâi-chia̍h-kúi chit khoán--ê, chhiūⁿ chit-lō ōe, it poaⁿ sī teh mē--lâng-ê, to̍h m̄-thang tng lâng ê bīn kóng ē khah hó! “Iau kúi ké sè-jī” kóng--tio̍h ê iau kúi, mā sī kāng chit lūi ê sû, bêng-bêng to̍h chiok sâi-chia̍h, koh tī hia teh kóng ”Bián--lah! Bián--lah!” Kî-si̍t ta̍k-ê ê sim-lāi lóng chai-chai--leh hó--bô, koh ké to̍h bô sêng--ā! Sòa--lòe, koh ū 1 pō͘-hūn ê kúi, sī leh hêng-iông 1 ê lâng ê hêng-ûi, kāng khoán mā sī teh kâng mē ê ōe. Chhiūⁿ kóng nā lóng m̄ sé seng-khu, ōe-seng si̍p-koàn chin bái--ê, hoān-sè lán to̍h kóng i sī thái-ko-kúi, lah-sap-kúi, a-cha-kúi án-ne. Chò lâng kiâm koh siap, chin tàng-sng--ê, lán to̍h kóng i sī khit-chia̍h-kúi. Ài sì-kè chhit-thô, hong-liû ê lâng, to̍h kiò i hong-so-kúi. Khòaⁿ tio̍h cha-bó͘ lâng to̍h beh kâng khoe, beh chhōe-khang-chhōe-phāng kâng khà-iû--ê, lán mā kiò i put-sú-kúi. Kiâⁿ-lō͘ lóng bô siaⁿ, hāi lí oa̍t-thâu hiông-hiông khì ho͘ chhoah-1-tiô--ê, to̍h ē hông mē kóng sī mo͘h-piah-kúi. Ū ê lâng chò lâng chin pi-phí, lâi kàu lán chia to̍h kóng lán kah-ì thiaⁿ ê ōe, khì kàu in hia, to̍h kóng in hia thiaⁿ tio̍h ē hoaⁿ-hí ê ōe, tùi 2 pêng lóng bē tiong, kan-na beh kò͘ khòaⁿ ka-tī ū hó-khang--ê thang thio bô, chit-lō lâng, lán to̍h kóng i sī siang-bīn-to-kúi, nā chai-iáⁿ ū lâng sī chit khoán--ê, lán chhian-bān m̄-thang ka sìn-táu. Nā kóng chò tāi-chì khiàm khó-lū, sò-sèng koh chhóng-pōng, lán to̍h kóng i sī chheⁿ-kông-kúi. Lâng nā án-ne pháiⁿ-chhèng-chhèng, ok-khia̍k-khia̍k, lán ē kóng i pháiⁿ-kúi-kúi. Lán mā ē-tàng iōng kah kúi ū koan-hē ê 1 kóa sû lâi chò kù, chhiūⁿ kóng:” Lí bián tī hia leh ké-kúi-ké-koài, kan-kan-kúi-kúi, chòe-kīn kong-si ê ki-bi̍t, khì hō͘ tùi-chhiú ê kong-si the̍h--tio̍h, lí bián koài góa leh gî-sîn-gî-kúi, góa siūⁿ, it-tēng sī lí leh lāi sîn thong gōa kúi!” Chòe-āu, lán lâi kóng 1 kóa m̄ sī leh kóng lâng ê hêng-ûi ê kúi. Gín-á sî, hioh-joa̍h hit-tang-chun, cháu khì hái-piⁿ-á sńg kui e-po͘, kàu chhù to̍h ē khì hông liām kóng:” Kiò lí ji̍t-thâu khah nńg lio̍h--eh chiah khì sńg, lóng kóng m̄ thiaⁿ, lí khòaⁿ! Pha̍k kah án-ne o͘-kúi-kúi, phôe-hu ē siū-siong neh!” Nah ū hoat-tō͘! Gín-á lâng ū chúi thang sńg, nah tòng ē tiâu. Koh ū hit khoán choan-bûn teh chhàng-chúi ê peng-á, Hái-lêng hit khoán--ê, Tâi-oân-ōe to̍h hō chò chúi-kúi-á, chhàng-chúi-bī choan-bûn teh chhēng ê saⁿ, to̍h hō-chò chúi-kúi-á-saⁿ. Oa̍h-kúi m̄ sī kúi koh oa̍h--leh ŏ, oa̍h-kúi sī 1 chióng chū-tōng ki-koan, chhin-chhiūⁿ ū ê ang-á, hoa̍t-tiâu ka chūn-chūn--leh, ē ka-tī tín-tāng, he to̍h sī iōng oa̍h-kúi--ê, koh ū 1 chióng im-ga̍k kheh-á, choān hoat-tiâu to̍h ē ián-chàu 1 tiâu koa hit khoán, mā ē-tàng kóng sī iōng oa̍h-kúi--ê. --Hosting provided by SoundOn